De digitale knooppuntenkaart

Overgewicht is een complex probleem. Elk individu heeft zijn/haar eigen bio-psycho-sociale verhaal, wat leidt tot een variatie aan oorzakelijke, in stand houdende en beïnvloedende factoren. Denk hierbij o.a. aan gewicht verhogende medicatie, leefstijl, mentale problematiek, maar ook schuldenproblematiek en eenzaamheid. Ook de zorg en de ondersteuning in elke wijk (o.a. betrokken (zorg)professionals, interventies en de organisatie hiervan) zijn uniek voor elke regio en zijn aan verandering onderhevig.

Met de knooppuntenkaart wordt een ondersteuningstool ontwikkeld die rekening houdt met bovengenoemde complexiteit. Er wordt gewerkt vanuit een systeemvisie, wat leidt tot dieper inzicht in het geheel en van de dynamiek in het systeem. Hoe meer data van verschillende (succesvolle) klantreizen in het systeem verzameld wordt, hoe beter deze knooppuntenkaart zal ondersteunen in het maken van het individuele behandelplan.
Een goede aanpak van overgewicht en obesitas vergt namelijk aandacht voor veel verschillende factoren. De aanpak hiervan kan liggen in het zorgdomein, het sociale domein, maar ook in het begeleiden naar zelfmanagement. Het PON ziet dat beide domeinen anders georganiseerd zijn, er een variatie bestaat in beschikbaar aanbod in een wijk en het sociale domein tussen gemeentes anders is vormgegeven. Er zijn dus veel verschillende variabelen. Daarnaast is er ook een grote variatie aan beschikbare (zorg)professionals, die elkaar veelal niet, of onvoldoende kennen.

Hier komt complexe systeemdynamica om de hoek kijken; een methode om complexe systemen in kaart te brengen, inzicht te krijgen in de onderlinge dynamiek en het leren begrijpen van systemen. Het PON, TNO en (ervarings)deskundigen ontwikkelen daartoe samen de knooppuntenkaart; een digitale ondersteuningstool voor de netwerkaanpak overgewicht en obesitas bij volwassenen.

Verkenning

TNO heeft een afdeling met expertise op het inzetten van complexe systeemdynamica bij gezondheidsvraagstukken. Afgelopen jaar heeft het PON met hen verkend wat de mogelijkheden zijn. Kan complexe systeemdynamica écht een ondersteuning zijn in de netwerkaanpak? Is het mogelijk een landelijke tool te ontwikkelen met regionale toepassingsmogelijkheden? Kan het gekoppeld worden met landelijke databases en andere interessante (complexe systeemdynamia) tools die ontwikkeld worden, zoals in het Centrum Gezond Gewicht? Hoe kan het praktisch vormgegeven worden? Kan het in de toekomst verder uitgebreid worden, zoals persoonsgerichte zorg of richting kinderen?

Vervolgens is met de projectleiders van de eerste twee koplopergemeentes (Rotterdam en Smallingerland) en een afgevaardigde van Stichting Over Gewicht, gekeken wat hun droom is in de netwerkwerkaanpak, wat knelpunten zijn om daar te komen en of een digitale knooppuntenkaart daar een ondersteuning in kan zijn. Gezien de positieve reactie hierop is besloten een ondersteuningstool te ontwikkelen, de digitale knooppuntenkaart.

Niveau’s knooppuntenkaart

Deze ondersteuningstool wordt zodanig ontwikkeld dat het ondersteuning en inzicht kan bieden op drie niveaus.

  • het niveau van de cliënt (welke factoren spelen er, wat wordt als eerst aangepakt en welke interventies en (zorg)professionals kunnen hier het beste voor ingezet worden),
  • stuurinformatie voor gemeenten (in het voortraject, bij de uitbreiding van het netwerk, maar ook verwachting in benodigd aanbod door inzicht in cliënt/patiëntroutes en mogelijke cliënt/patiënt profielen), en
  • landelijke stuurinformatie (waar kunnen verschillen in wijken door verklaard worden en is dat iets wat belangrijk is om mee te nemen in landelijk beleid?).

Projectfase 1

In de eerste fase van het project heeft PON gegevens verzameld en input geleverd aan TNO. Te denken valt aan overzichten van bestaande (zorg)professionals, interventies (uit loket gezond leven) en initiatieven. Daarnaast heeft PON de wetenschappelijke literatuur onderzocht op verbanden .  TNO heeft deze gegevens verwerkt in een digitale kwalitatieve systeemanalyse.

Aanvullend is zeer recent (begin juli 2021) een workshop georganiseerd voor mensen met (ernstig) overgewicht  om determinanten te vinden die niet in de literatuur te vinden zijn. We willen op deze manier gebruik maken van praktijkervaringen. Het was een digitale workshop waarbij mensen met (ernstig) overgewicht hun ervaringen uittekenden op een tijdlijn. Op deze manier maken we de knooppuntenkaart niet alleen voor, maar ook samen met de deelnemer. Deelnemers voor deze workshop zijn o.a. gezocht in ons eigen netwerk, de proeftuinen Gezond Gewicht en bij Stichting Over Gewicht en het Centrum Gezond Gewicht.

Daarnaast wordt er op korte termijn (maandagavond 19 juli 2021) een interactieve sessie met professionals uit het medisch en sociaal domein georganiseerd in het Erasmus MC te Rotterdam. Het doel van deze workshop is om de professionals kennis te laten maken met het model en de digitale ondersteuning te laten aansluiten op de wensen van het werkveld, zodat deze bruikbaar wordt voor het werkveld. Diverse professionals zoals de leefstijlcoach, diëtist, internist, huisarts, psycholoog, fysiotherapeut alsook belangrijke hulpverleners uit het welzijn zijn hiervoor uitgenodigd. Mocht je (of u) interesse hebben om hieraan mee te werken, neem dan contact met ons op via onze projectadviseur Deirdre van Akkeren, te bereiken via d.vanakkeren@erasmusmc.nl.

Fase 1 zal spoedig worden afgerond. Er zal in de afrondende fase feedback op het model worden gevraagd van experts en de PON-partners.

Vervolg: projectfase 2

In fase 2 zal het model worden doorontwikkeld in een bruikbaar dashboard met bijpassende train-de-trainer module (onder voorbehoud van financiering). Hiervoor is een aanvullende subsidieaanvraag geschreven en ingediend bij het ministerie van VWS.

Bekijk hier de infographic over de knooppuntenkaart.

Dit artikel hoort bij het PON-project: Netwerkaanpak Overgewicht en Obesitas bij Volwassenen

Share This